Bí quyết học phiên âm tiếng Quảng Đông

Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, việc học các ngôn ngữ mới không chỉ là một kỹ năng mở rộng kiến thức cá nhân mà còn là cánh cửa mở ra nền văn hóa và giao tiếp mới. Với sự phát triển của kinh tế và văn hóa Trung Quốc, tiếng Quảng Đông ngày càng trở nên quan trọng và phổ biến hơn bao giờ hết. Và trong quá trình học tiếng Quảng Đông, việc hiểu và sử dụng phiên âm đóng vai trò quan trọng để giao tiếp chính xác và hiệu quả. Điều này đặt ra câu hỏi: Bí quyết nào giúp chúng ta học và sử dụng phiên âm tiếng Quảng Đông một cách thành thạo? Để khám phá câu trả lời cho câu hỏi này, hãy cùng du học Đài Loan LABCO nhau tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Du học Đài Loan cùng Trung tâm tư vấn du học LABCO. Sứ mệnh của LABCO không chỉ là nơi cung cấp giáo dục, chúng tôi kỳ vọng hỗ trợ sinh viên trong suốt mọi hành trình kết nối trải nghiệm, khai phá tiềm năng của bản thân và vững bước tỏa sáng. LABCO – chia sẻ kiến thức, vững bước tương lai.

Tiếng quảng đông hình thành như thế nào ?

Được ra đời vào năm 1993, Phương pháp phiên âm tiếng Quảng Đông của Học viện ngôn ngữ Hong Kong gọi tắt là JyutPing là một phương pháp sử dụng chữ la tinh để phiên âm. Phương pháp này không những có thể sử dụng cho nhiều mục đích như phiên âm và đánh máy vi tính, nó còn có ưu điểm là đơn giản, dễ học và chuyên nghiệp. Phương pháp JyutPing đã kết hợp các ưu điểm của các phương pháp phiên âm khác như Yale, phiên âm quốc tế và Pinyin (phiên âm hán ngữ).

JyutPing là gì? Phần âm tương đương/ gần giống bên dưới được hiểu và đọc theo tiếng Việt giọng miền Nam. Chỗ nào đọc theo giọng miền Bắc sẽ được ghi rõ. Nếu trong tiếng Việt không có âm tương đương thì sử dụng âm tương đương trong tiếng Anh. Nếu tiếng Anh cũng không có âm đó thì sẽ dùng âm gần giống để diễn giải.

Học tiếng trung từ phụ âm

Tổng cộng có 19 phụ âm trong tiếng Quảng Đông hiện đại. JyutPing không dùng hai ký tự “r” và “v”. Trong tiếng Quảng, cũng không có 2 âm này.

Có thể bạn thích: Bí quyết tự học tiếng Trung thành thạo

Phụ âm	Âm tương đương/ gần giống	Ví dụ (trong ngoặc là nghĩa tiếng Việt)
b	bờ	baa1 爸 (ba, bố), beng2 餅 (bánh)
p	p (tiếng Anh)	peng4 平 (rẻ), pang4jau2 朋友 (bằng hữu, bạn)
m	mờ	maai5 買 (mua), man6 問 (hỏi)
f	phờ	faan6 飯 (cơm), fei4 肥 (mập)
d	tờ	daa2 打 (đánh), daai6 大 (đại, lớn)
t	thờ	Tai2 睇 (xem), teng1 聽 (thính, nghe)
n	nờ	naam4 男 (nam), neoi5 女 (nữ)
l	lờ	luk6 六 (sáu), lik6 力 (sức, lực)
g	cờ	gau2 九 (chín), gong2 講 (nói)
k	khờ	keoi5 佢 (cô ấy, anh ấy, nó), kei5 企 (đứng)
ng	ngờ	ngaan5 眼 (mắt), ngaa4 牙 (răng)
h	hờ	hau2 口 (miệng), hou2 好 (tốt)
z	chờ (giọng Bắc giống hơn giống Nam)	zou6 做 (làm), zi1 知 (biết)
c	Đọc như “chờ” nhưng mạnh hơn	cat1 七 (bảy), ce1 車 (xe)
s	xờ	saam1 三 (ba), sei3 四 (bốn)
gw	quờ (giọng Bắc)	gwai3 貴 (đắc, mắc), gwaa1 瓜 (dưa)
kw	Đọc giống âm “Qu” trong chữ Queen tiếng Anh	kwan4 裙 (đầm), kwaang1 框 (cái khung)
j	dờ	Jat1 一 (một), jiu3 要 (cần, phải)
w	quờ (giọng Nam)	wu1zou1 湖 (cái hồ), waa6 話 (bảo, nói)

Vần

Có tổng cộng 59 vần, được chia thành các nhóm như sau:

Tổ hợp âm ‘aa’ (tương ứng với ‘a’ trong tiếng Việt)

Vần	Âm tương đương/ gần giống	Ví dụ (trong ngoặc là nghĩa tiếng Việt)
aa	a	baa1 爸 (ba), waa6 話 (nói)
aai	ai	daai6 大 (lớn), maai5 買 (mua)
aau	ao	paau2 跑 (chạy), baau1 包 (bao)
aam	am	naam4 男 (nam), saam1 三 (tam)
aan	an (giọng Bắc)	ngaan5 眼 (nhãn, mắt), faan6 飯 (cơm)
aang	ang	haang4 行 (đi), ngaang6 硬 (cứng)
aap	ap	kek6zaap6 劇集 (phim bộ)
aat	at (giọng Bắc)	laat6 辣 (cay), waat6 滑 (trơn)
aak	ac	baak6 白 (bạch, trắng), ngaak6 額 (ngạch, mức)

Tổ hợp với âm ‘a’ (tương ứng với ‘â’ hoặc ‘ă’ trong tiếng Việt)

Vần	Âm tương đương/ gần giống	Ví dụ (trong ngoặc là nghĩa tiếng Việt)
ai	ây	tai2 睇 (xem, coi), sai2 洗 (rửa, tẩy)
au	âu	hau2 口 (miệng) sau2 手 (tay)
am	âm	jam2 飲 (uống), sam1 心 (tim, lòng)
an	anh	san1 新 (mới), man6 問 (hỏi)
ang	ăng	dang2 等 (đợi), pang4jau2 朋友 (bạn bè)
ap	âp	sap6 十 (mười), jap6 入 (nhập, vào)
at	ach	jat1 一 (một), cat1 七 (bảy)
ak	ắc	hak1 黑 (đen), bak1 北 (bắc)

Tổ hợp âm ‘e’ (Tương đương với ‘e’ trong tiếng Việt)

Vần	Âm tương đương/ gần giống	Ví dụ (trong ngoặc là nghĩa tiếng Việt)
e	e	ce1 車 (xe), se2 寫 (viết)
ei	i	fei4 肥 (mập), bei2 畀 (cho)
eu	eo	deu6 掉 (bỏ), zeu6 (nhai)
em	em	lem2 舐 (liếm)
eng	en (giọng Nam)	beng2 餅 (bánh), teng1 聽 (nghe)
ep	ep	gep6 夾 (kẹp)
ek	ec	sek6tau4 石頭(cục đá), kek6zaap6 劇集 (phim bộ)

Tổ hợp âm ‘eo’ (Trong tiếng Việt không có. Âm này không bao giờ đứng một mình mà phải ghép với âm khác)

Vần	Âm tương đương/ gần giống	Ví dụ (trong ngoặc là nghĩa tiếng Việt)
eoi	gần như âm ‘uôi’ nhưng không tròn miệng	keoi5 佢 (cô ấy, anh ấy), seoi2 水 (nước)
eon	gần như âm ‘uân’ nhưng không tròn miệng	ceon2 蠢 (ngu, ngốc), seon4 唇 (môi)
eot	gần như âm ‘uất’ nhưng không tròn miệng	ceot1 出 (ra, xuất), seot1saam1 恤衫 (áo sơ mi)

Tổ hợp âm ‘oe’ (Gần như âm ‘oe’ trong tiếng Việt nhưng không tròn miệng)

Vần	Âm tương đương/ gần giống	Ví dụ (trong ngoặc là nghĩa tiếng Việt)
oe	Gần ‘oe’ nhưng không không tròn miệng	hoe1 靴 (giày boot)
oeng	nửa ‘ương’ nửa ‘eng’	soeng2 想 (muốn), loeng5 兩 (hai)
oek	nửa ‘ươc’ nửa ‘ec’	joek6 藥 (dược, thuốc), zoek3 雀 (chim)

Tổ hợp âm “i” (tương đương với “i” trong tiếng Việt)

Vần	Âm tương đương/ gần giống	Ví dụ (trong ngoặc là nghĩa tiếng Việt)
i	i	zi1 知 (biết), ji6 易 (dễ)
iu	iu	siu2 少 (ít), ziu1tau4zou2 朝頭早 (buổi sáng)
im	im	dim2 點 (giờ, điểm, chấm), tim4 甜 (ngọt)
in	in (giọng Bắc)	min6 面 (mặt), tin1 天 (thiên, trời)
ing	inh (giọng Bắc) hoặc ‘ing’ trong ‘sing’ trong tiếng Anh	ming4 明 (hiểu), zing6 靜 (yên lặng)
ip	ip	jip6 葉 (lá), dip2 碟 (đĩa)
it	it (giọng Bắc)	jit6 熱 (nóng)
ik	‘ick’ trong ‘sick’ của tiếng Anh	sik6 食 (ăn), lik6 力 (lực, sức)

Tổ hợp âm “o” (tương đương với âm “o” trong tiếng Việt)

Có thể bạn thích: Những thông tin cần biết khi du học Đài Loan

Vần	Âm tương đương/ gần giống	Ví dụ (trong ngoặc là nghĩa tiếng Việt)
o	o	co5 坐 (ngồi), do1 多 (nhiề)
oi	oi	hoi1 開 (mở), ngoi6min6 外面 (bên ngoài)
ou	u	zou6 做 (làm), hou2 好 (tốt)
on	on (giọng Bắc)	gon1 乾 (khô), hon6 汗 (mồ hôi)
ong	ong	gong2 講 (nói), fong2 房 (phòng)
ot	ot (giọng Bắc)	hau2hot3 口渴 (khát nước), got3 割 (cắt)
ok	ooc	hok6 學 (học), lok6 落 (xuống)

Tổ hợp âm “u” (tương đương âm “ua” trong tiếng Việt)

Vần	Âm tương đương/ gần giống	Ví dụ (trong ngoặc là nghĩa tiếng Việt)
u	ua	wu1zou1 污糟 (dơ), fu2 苦 (đắng)
ui	ui	bui1 杯 (ly), mui5 每 (mỗi)
un	un (giọng Bắc)	mun4 門 (cửa), wuyn2 碗 (tô, bát)
ung	ung	jung6 用 (dùng, xài), tung4 同 (và, cùng)
ut	ut (giọng Bắc)	sang1wut6 生活 (sống, cuộc sống)
uk	uc	luk6 六 (sáu), juk6 肉 (thịt)

Tổ hợp âm “yu” (tương đương âm “uya” với tiếng Việt)

Vần	Âm tương đương/ gần giống	Ví dụ (trong ngoặc là nghĩa tiếng Việt)
yu	uya	syu1 書 (sách), zyu1 豬 (heo)
yun	uyên (giọng Bắc)	dyun2 短 (ngắn), jyun5 遠 (xa)
yut	duyệt (giọng Bắc)	jyut6 月 (tháng)

Âm ‘m’ và âm ‘ng’ (tiếng Việt không có)

Âm	Âm tương đương/ gần giống	Ví dụ (trong ngoặc là nghĩa tiếng Việt)
m	Đọc như ‘ừm’ nhưng miệng không mở, môi chập lại (âm môi)	m4goi1 唔該 (cám ơn)
ng	Đọc như ‘ừng’ nhưng miệng không mở, răng chập lại (âm mũi)	ng5 五 (số năm)

Thanh điệu

Tiếng Việt có tổng cộng 6 thanh điệu (hay dấu), tiếng Quảng Đông cũng có 6 thanh điệu. Tuy nhiên, 6 thanh điệu của tiếng Quảng Đông không hoàn toàn giống với tiếng Việt. Sáu thanh trong tiếng Quảng Đông bao gồm:

Thanh thứ nhất (được ký hiệu bằng số 1): tương đương với thanh sắc tiếng Việt
Thanh thứ hai (được ký hiệu bằng số 2): tương đương với thanh hỏi tiếng Việt
Thanh thứ ba (được ký hiệu bằng số 3): tương đương với thanh ngang tiếng Việt
Thanh thứ tư (được ký hiệu bằng số 4): tương đương với thanh huyền tiếng Việt
Thanh thứ năm (được ký hiệu bằng số 5): tương đương với thanh nặng trong tiếng Việt
Thanh thứ sáu (được ký hiệu bằng số 6): tương đương với thanh huyền nhưng cao hơn.

Đối với JyutPing, thanh điệu được ký hiệu bằng số như trên sẽ được ghi ngay sau chữ Latinh. Ví dụ: ngo5, sik1, leng3. Một số trường hợp các số thanh điệu này được ghi lên phía trên một tí (superscript) nhằm mục đích thẩm mỹ trong phiên âm (ngo⁵, sik¹, leng³).

Như vậy trong tiếng Việt có hai thanh hỏi và ngã là khá gần nhau (nhất là người miền Nam không phân biệt 2 thanh này) thì trong tiếng Quảng Đông có 2 thanh thứ tư và thanh thứ sáu mà đối với người Việt khá giống nhau (đều là thanh huyền, chỉ khác là một thanh thấp và một thanh kia cao hơn). Đối với người Quảng Châu và người Hong Kong thì họ phân biệt khá rõ hai thanh này. Sơ đồ bên dưới minh họa vị trí của các thanh trong tiếng Quảng Đông, theo thứ tự từ thanh thứ nhất đến thanh thứ sáu.

Bảng dưới đây thể hiện ký hiệu, sự biến hóa cũng như vị trí của 6 thanh trong tiếng Quảng Đông.

Có thể bạn thích: So sánh chữ Hán phồn thể và giản thể: Nên học loại nào?

Ký hiệu	Biến hóa (thay đổi)	Vị trí thanh điệu	Fu	Si
1	Ngang	Cao nhất (5-5)	fu1 夫 (phu)	si1 詩 (thơ)
2	Lên	Từ giữa lên cao(3-5)	fu2 苦 (khổ)	si2 史 (sử)
3	Ngang	Ở giữa (3-3)	fu3 富 (phú)	si3 試 (thử)
4	Ngang	Dưới thấp (1-1)	fu4 扶 (vịn)	si4 時 (thời)
5	Lên	Dưới lên giữa (1-3)	fu5 婦 (vợ)	si5 市 (chợ)
6	Ngang	Dưới (2-2)	fu6 父 (cha)	si6 事 (việc)